De prachtige personages: Jerom

Van de hoofdfiguren komt Jerom er als laatste bij, wanneer er al meer dan twintig avonturen beleefd zijn. Aanvankelijk om iedereen dood te slaan, maar Jerom blijkt een goedzak en mag blijven. Dankzij deze oersterke man die alles kan, worden veel avonturen tot een goed einde gebracht.

Herkomst van de naam Jerom

Waarschijnlijk is het Vandersteens medewerker Karel Verschuere die hem op het idee bracht een nieuw personage toe te voegen. Zijn naam zou zijn afgeleid van Jeroom Verten, een Vlaamse toneelschrijver. Vandersteen heeft dit echter zelf nooit in interviews bevestigd. In de oude Nederlandse albums heet hij Jeroen.

Geïnspireerd op Alley Oop

Vandersteen heeft het nooit zelf uitgesproken maar diverse mensen die nauw met hem gewerkt hebben, hebben bevestigd dat het figuur Jerom geïnspireerd is op Alley Oop, een holbewoner uit een Amerikaanse stripreeks. Vandersteen zal deze strips vermoedelijk kennen dankzij de omvangrijke stripcollectie van zijn vriend Wim Goderis. In het eerste verhaal, De dolle musketiers, is Jerom nog een typische holbewoner. Hij draagt enkel een rokje van een berenvel. In het verhaal erna, De tamtamklopper, draagt hij al een stropdas en hoed. Gaandeweg ziet zijn kleding en uiterlijk er eigentijdser uit. In herdrukken van bepaalde albums is Jerom deels hertekend. Een goed voorbeeld is De speelgoedzaaier. In de oorspronkelijke ongekleurde versie draagt hij enkel zijn berenvel-rok, in de tweekleurenreeks heruitgave (1965) draagt hij nog steeds een berenvel maar is zijn borst niet meer ontbloot. Ook is zijn kapsel moderner. Eigenlijk zoals actuele albums in die tijd. Voor de vierkleurenreeks is Jerom voor de derde maal hertekend (1969). Dit keer met een nette broek en overhemd zoals we hem nog vele jaren lang zullen zien. Jerom evolueert van een klein dikkig mannetje tot een slanke vent met enorm brede borstkas. Met de restyling in 2017 heeft Jerom een kleiner hoofd en een langere baard gekregen.

Voor De speelgoedzaaier is Jerom maar liefst driemaal hertekend.

Zijn ogen houdt hij altijd gesloten. In De wilde weldoener komen we achter de reden: zijn oogleden zijn te zwaar. In de eerste verhalen heeft hij bijzondere gaven, zo kunnen zijn ogen licht geven en als een soort röntgenapparaat door voorwerpen heen kijken. Overigens heeft Jerom in de poppenserie van de TROS wél zijn ogen open, alsook in diverse latere Jerom-verhalen uit zijn eigen reeks. 

Sterkste man van het westelijk halfrond

Jerom is er bij gekomen om niet alleen Lambik koest te houden, maar ook om de boel te redden wanneer de tegenstander te sterk is. In de eerste verhalen is hij nog een domme kracht. Niet bijster slim en hij spreekt met korte woorden en zinnen (die zijn later iets langer geworden, maar nog steeds is hij kort van stof). Jerom is in het begin niet erg populair bij de lezers. De krant krijgt er zelfs boze brieven over. Dus wordt besloten Jerom beschaafder te maken. In tegenstelling tot Lambik is Jerom zijn vrienden trouw, hij is veel loyaler dan Lambik bijvoorbeeld. Hij is over het algemeen een stabiele factor zonder rare fratsen of hevige emoties. Uitzondering op dat laatste is De slimme slapjanus. In dit verhaal is hij zijn krachten kwijt en zit hij met zichzelf in de knel. Ook in De tirannieke tor verliest hij zijn kracht.

Jerom wordt door de makers regelmatig aan het begin van een nieuw avontuur weggestuurd. Waar hij zo om gewaardeerd wordt, zit hem namelijk ook in de weg. Met Jerom erbij is het probleem immers zo opgelost. Jerom is naar eigen zeggen de sterkste man van het westelijk halfrond. Hij kan eigenlijk alles: met één vuistslag een rotsblok in duizenden stukjes breken, sneller dan het geluid rennen, over huizen springen en slechteriken over gebergtes gooien.

Jerom kan met het grootste gemak stenen over gebergtes gooien. Fragment uit De stenen broden.

Jerom is een romantische ziel met een groot hart. Eigenlijk zien we dat al in De dolle musketiers, met zijn liefde voor Wiskes popje Schanulleke. Hij heeft nooit een relatie gehad, maar is wel enkele malen verliefd geweest. Zo is hij op een Schotse dame verliefd in De Knokkersburcht, wordt hij in De vinnige Viking verliefd op Veerle de dochter van de alchemist en in Amber op de volwassen versie van Amber. Soms moet hij de concurrentie aangaan met Lambik, wanneer ze beiden gevoelens krijgen voor dezelfde persoon, zoals Tronica (Tedere Tronica), Odfella (Heilig Bloed) , Vera Vanduren (De pronte professor) en zelfs Sidonia wanneer ze beiden gehypnotiseerd zijn (De tragische tante).

"Kom alleman doodslaan"

De dolle musketiers speelt zich af in 1603. Jerom is het geheime wapen van de hertog. “Kom alleman doodslaan” zijn een van zijn eerste woorden. Toch blijkt Jerom helemaal niet zo'n kwaadaardige holbewoner. Wiske heeft ook een geheim wapen: Schanulleke. Jerom smelt wanneer Schanulleke in de buurt is en ze sluiten vriendschap. Na hun avontuur wordt Jerom dankzij de Teletijdmachine meegeflitst naar het heden. Volgens Wiske met een goede reden: “Lambik moet niet alleen de held uithangen, anders wordt hij zo verwaand dat hij ons niet meer ziet staan. Als Jerom meegaat, kan die hem een beetje koest houden”.

De eerste ontmoeting met Jerom. Dan nog een kwaadaardige holbewoner. Fragment uit De dolle musketiers.

De albumuitgiftes gaan niet altijd op volgorde van de krantenpublicaties. De bokkerijder en De mottenvanger komen uit de tijd toen Jerom er nog niet bij was. Deze zijn waarschijnlijk vanwege de politieke lading niet direct uitgebracht. Weliswaar alsnog, maar toen was Jerom er inmiddels wél bij. In De bokkerijder staat er daarom een tekst op het titelblad dat het om een oud verhaal gaat, in De mottenvanger keren onze vrienden naar huis en is er in het laatste plaatje een tekstballon toegevoegd waarin Lambik zegt “En die vervelende Jerom ook”.

Familiebanden

In De malle mergpijp komen we meer te weten over het ontstaan van Jerom. Hij komt oorspronkelijk uit de prehistorie. Zijn moeder is Moe Mie, zijn vader is omgekomen tijdens een gevecht met de Grotkastaars. Zijn krachten heeft hij te danken aan een sjamaan die met een mergpijp kleurstof op een grottekening heeft geblazen. Verder weten we heel weinig over familieleden van Jerom. In De primitieve paljassen blijkt een holbewoner de broer van Moe Mie te zijn en is dus Jeroms oom.

Het vaakst afwezig

Van de vijf hoofdpersonages is Jerom het vaakst afwezig. In feite gedwongen om er zo nog een spannend avontuur van te kunnen maken. Hij is tevens het minst vaak op de cover te zien, al scheelt het niet veel met Sidonia. Na de kennismaking in De dolle musketiers volgen De tamtamklopper en De Knokkersburcht. Daarna wordt hij iets minder vaak in de spotlights gezet. Toch zijn er heel wat verhalen waarin Jerom de hoofdrol heeft, bijvoorbeeld Jeromba de Griek, De malle mergpijp, De kale kapper, De toffe tamboer, De slimme slapjanus en De gulden krijger.

Het grootste commerciële succes

Lambik kan wel het populairste personage genoemd worden, het is toch echt Jerom die het grootste commerciële succes op zijn naam mag schrijven. In 1960 krijgt Jerom zijn eigen stripreeks. Het eerste verhaal, Het geheim van Brokkelsteen, start dan in het weekblad Ons Volkske en verschijnt in 1962 als album. Hoewel het tekenwerk en de verhaallijnen wat eenvoudiger in elkaar steken lijkt Jerom nog redelijk op die van in de Suske en Wiske-albums. Vanaf het twaalfde deel komt daar verandering in, want dan gaat Jerom avonturen beleven als Jerom de gouden stuntman. Gehuld in een gouden pak met cape, vliegend met een scooter. Na 86 avonturen als stuntman past Standaard Uitgeverij in 1982 het concept opnieuw aan en start het de reeks 'De wonderbare reizen van Jerom' (na zeven delen verdwijnt de toevoeging 'De wonderbare reizen van' van de voorzijde en verhuist dit naar de achterzijde). Uiteindelijk bevat de reeks 36 delen als er in 1991 een einde aan komt. In 2014 start men de spin-off reeks J.Rom - Force of Gold, getekend door Romano Molenaar - in een heel andere stijl dus. Hierin is Jerom weer een echte superheld. Van J.Rom verschijnen er vijf delen.

Overigens trekt Jerom in de Suske en Wiske-reeks ook enkele keren zijn stuntmanpak aan, zoals in Het kregelige Ketje, De kattige kat en De blote Belg.

Het grootste succes ligt echter in Duitsland. Onder de naam Wastl komen er daar ruim tweehonderd verhalen uit. Er is zelfs een complete afdeling binnen Studio Vandersteen die zich op deze Duitse avonturen richt.

Jerom wordt vanaf eind jaren '50 zo populair dat er ook merchandise van verschijnt. In 1958 deelt het Belgische warenhuis Grand Bazar vanwege een eindejaarsactie Jerom-klikkertjes uit. In 1960 komt er een Op-Jerommeke op de markt. Het is een kop van Jerom met een ring, waarbij het de bedoeling is de ring op Jeroms neus te wippen. In De zingende zwammen wordt er zelfs reclame voor gemaakt.

Lees ook over de andere personages:
Suske
Wiske
Tante Sidonia
Lambik
Schanulleke
Professor Barabas
Krimson
Of ga naar het overzicht van alle Suske en Wiske-personages.