Suske en Wiske maken de tongen los met een kus

De kus van Suske en Wiske op de cover van het nieuwe Amoras-album is in één klap beroemder dan de kus op Gustav Klimts schilderij. Het doet meer stof opwaaien dan menig politieke uitspraak. Eén plaatje is genoeg om kranten te halen, onderwerp te zijn in journaals en lezers fel te verdelen. Voor of tegen – het maakt eigenlijk niet uit. Het resultaat staat: iedereen praat erover. De marketingafdeling kan tevreden zijn. Suske en Wiske zoenen. Echter niet in de hoofdreeks, wél in de volwassen spin-off Amoras. En daar mag nu eenmaal meer.

Vernieuwde reeks, vertrouwd duo

De helden van Amoras opent met het album Doodvonnis. Na de oorspronkelijke zesdelige reeks (Amoras, de saga) en de veertien delen van De Kronieken van Amoras, verschuift de focus naar de kern van de strip: Suske en Wiske zelf. De reeks is dichter bij de klassieke avonturen gesitueerd, maar dan gericht op een volwassen publiek.

Wie terugkijkt, weet dat Amoras vaker inspeelde op sensatie. Toen het eerste deel in 2013 verscheen, leek Wiske dood in de armen van Suske te liggen. De uitgever verspreidde ter promotie zelfs bidprentjes en nodigde de pers uit voor de perspresentatie met een rouwkaart, alsof het menens was. Maar niets was wat het leek en dat geldt nu opnieuw. De kus op de cover hoeft niet per se letterlijk te worden genomen.

De erfenis van Vandersteen

In Amoras kunnen de makers een stapje verder gaan, al zullen ze de nalatenschap van de in 1990 overleden Willy Vandersteen ook in die reeks moeten respecteren. Of het nou een echt testament is of een schriftje zoals Amoras-tekenaar Charel Cambré in Stripmunk zei, Vandersteen heeft in elk geval wat restricties opgelegd. In 1995 vertelde Paul Geerts aan Boulevard over die restricties: “De lezer moet kunnen verpozen in de tuinen van de fantasie. Suske en Wiske mogen nooit ouder worden. Lambik zal nooit trouwen met Sidonia. Geweld mag, mits ludiek, dus geen slachtoffers of doden. Geen verheerlijking van seks, drugs en racisme en geen aanval op welk geloof dan ook”. Opmerkelijk genoeg staat nergens dat Suske en Wiske niet mogen trouwen of kussen. In theorie kan het dus wél.

Grenzen opzoeken is traditie

Dat Suske en Wiske de grenzen verkennen, is overigens niets nieuws. Vandersteen deed het zelf al in de jaren veertig, toen hij in enkele verhalen zijn mening liet doorschemeren over de Belgische koningskwestie. De bokkerijder stamt oorspronkelijk uit 1948 maar de uitgeverij besloot het verhaal pas in 1956 in albumvorm uit te geven. Het staat namelijk vol met vaak stevige verwijten richting actualiteiten. En De Krimson-crisis is een en al Vlaamse propaganda.

Tante Sidonia groeit uit tot feministisch boegbeeld. Weliswaar is ze in de eerste periode een soort avontuurlijke huisvrouw, in de jaren zeventig krijgt ze mede dankzij Paul Geerts steeds meer ruimte om zichzelf te bewijzen, onder meer in albums als De amoureuze amazone en Beminde Barabas. En in De briesende bruid lijkt ze zelfs eindelijk te trouwen, maar Vandersteen zelf gomt de slotscène uit: hij kan haar nog niet missen.

Ook Marc Verhaegen staat er om bekend dat hij graag controverse opzoekt. In De ongelooflijke Thomas suggereert hij dat Lambik en Sidonia samen een kind hebben. Daarnaast bevat het album een opmerkelijke scène met een VR-bril, waarin we de gedachtes van Sidonia zien: daarin vormen Suske en Wiske een koppel en hebben ze zelfs twee kinderen. Uiteindelijk blijkt het allemaal te spelen in een toekomstige werkelijkheid die later weer wordt uitgewist, maar de boodschap is duidelijk: ook binnen de reeks wordt gespeeld met de grenzen van wat wel en niet kan.

In De gevangene van Prisonov haalt Verhaegen een ander bijzonder element terug: Rikki, de broer van Wiske uit het allereerste avontuur. Hij blijkt gevangen te zitten in Prisonov, waarna hij een emotioneel weerzien heeft met zijn zusje. Toch blijft het bij dit ene optreden: na de hereniging verdwijnt Rikki opnieuw voorgoed uit beeld.

Ophef om nieuwe looks

Ook visuele veranderingen zijn onderwerp van discussie geweest. In 1999 besluit de uitgeverij tot een modernisering. De kledij van de personages wordt aangepast, en vooral Wiske springt in het oog. Vanaf Papa Razzi draagt ze een topje dat gaandeweg de albums steeds kleiner lijkt te worden, in De koeiencommissie verschijnt ze in een minirokje en in Big Mother verdwijnt zelfs haar kenmerkende 'eierkopje' om plaats te maken voor een hoog staartje. Nog voor de media echt losbarsten in negatieve reacties, besluiten Paul Geerts en Marc Verhaegen de metamorfose grotendeels terug te draaien.

In 2017 volgt een nieuwe restyling: niet alleen de albums, maar ook de figuren zelf krijgen vanaf De planeetvreter een flinke update. Opnieuw staat Wiske in het middelpunt van de kritiek. Dit keer omdat ze zichtbaar borsten heeft gekregen. In het daaropvolgende album laait de discussie nog sneller op, zelfs nog voor het in de winkels ligt. Niet vanwege de blote borsten van zeegodin Mami Wata die in een enkele scène te zien zijn, maar door de weergave van een Afrikaanse man met overdreven dikke lippen. De Vlaamse schrijfster Dalila Hermans wijst op de gelijkenis met racistische prenten uit het verleden en de uitgeverij biedt excuses aan, met de kanttekening dat het slechts om één plaatje gaat. Toch is het album sinds eind 2021 uitverkocht en tot op heden niet herdrukt.

Soms verwacht je kritiek van bepaalde hoeken, maar blijft die uit. Zo verschijnt in 2024 het hommage-album Vincent van Grroaâargh!, waarin Vincent van Gogh als zombie uit zijn graf herrijst. Het klinkt provocerend, maar het Van Goghhuis in Zundert ontvangt het album met open armen. Net als Amoras is ook de hommagereeks een afzonderlijke lijn naast de hoofdreeks, waar de makers nét iets verder durven gaan dan in de traditionele verhalen.

Een kus vol vragen

Kortom: minirokjes, borsten, dikke lippen en nu een kus… Suske en Wiske weten al decennialang de tongen los te maken. Zelfs na tachtig jaar staan ze nog altijd in de schijnwerpers. En die kus? Is het oprechte liefde die eindelijk tot bloei komt – Suske en Wiske zijn immers geen broer en zus – of is er toch een vleugje hallucinatie in het spel? Het antwoord ligt in De helden van Amoras 1 – Doodvonnis: een avontuur vol cocaïne, een martelcontainer, Krimson en natuurlijk… de kus! Vanaf donderdag 4 september te bestellen in onze webshop.